Communicatie
Sinds 2013 werk ik nu als osteopaat voor paarden en gedurende deze tijd heb ik naast het behandelen van paarden ook veel ervaring opgedaan in het leren ‘lezen’ van de signalen van paarden. Heel enkel hoor ik dat paarden domme dieren zijn en niet kunnen communiceren met ons, maar gelukkig weten de meeste mensen die omgaan met paarden wel beter.
Paarden hebben in hun hele leven te maken met ongemakken en pijn en zij geven dit op hun eigen manier aan. Er zijn vele redenen waardoor paarden met pijn en ongemakken te maken hebben, maar de meest voorkomende oorzaken zijn toch wel verkeerde training, overbelasting of een slecht passend zadel. Daarnaast kom ik ook paarden tegen met problemen als gevolg van een trauma ( bijvoorbeeld hangen in halster of een val), tandproblemen of na revalidatie.
Wanneer we naar paarden in het wild kijken is het zo dat hoe beter het paard zijn zwakheden kan compenseren of verbergen, des te meer kans het heeft om te overleven. Paarden zijn een kei in compenseren wat er bij onze gedomesticeerde paarden vaak toe leidt dat ongemakken onopgemerkt blijven of pas in een laat stadium worden ontdekt.
Er zijn ontzettend veel signalen die een paard kan afgeven om te trachten met ons te communiceren. Dit zijn enkele signalen die ik veel tegen kom in de praktijk:
Singelnijd.
Singelnijd of singeldwang houdt in dat het paard negatief reageert op het opzadelen en/ of aansingelen. Sommige paarden reageren al negatief wanneer de ruiter met het zadel aan komt lopen. Helaas zie ik soms nog gebeuren dat het paard wordt afgestraft wanneer het dit gedrag vertoont. Eigenlijk wordt het paard nu gestraft voor het feit dat het aangeeft dat het pijn ervaart wat hij associeert met het zadel. Singelnijd duidt namelijk vaak op problematiek in de regio van de ribben, borstbeen of schoft.
Geen of slecht een voetje willen geven
Wanneer het paard slecht een voetje wil geven van één van zijn achterbenen kan dit duiden op problemen in het bekken of de lage rug. Bij het geven van een voetje zal het paard namelijk zijn bekken moeten stabiliseren en roteren / kantelen in zijn rug. Wanneer het paard hier pijn ervaart zal het er liever voor kiezen om geen voet te geven. Daarnaast kan er ook een probleem zijn in het andere achterbeen waardoor hij deze niet volledig wil belasten.
Gevoeligheid in de rug bij borstelen
Dit duidt vrijwel altijd op rugproblemen. Wanneer er zich één of meerdere blokkades in de rug bevinden, zal de omliggende musculatuur en huid overgevoelig tot zelfs pijnlijk worden. Wanneer er stevig over deze regio wordt geborsteld zal het paard zijn rug wegdrukken. Hetzelfde kan ook gezien worden bij de bilmusculatuur.
Opgetrokken buik
Wanneer je je paard met opgetrokken buik ziet staan kan het zijn dat hij buikpijn ervaart. Hij kan hierbij tevens zijn voorbenen onder de massa plaatsten. Let wel op, er zijn bepaalde rassen die van nature hun voorbenen iets meer onder de massa plaatsen vergeleken met de KWPN’ers. Het optrekken van de buik kan ook duiden op pijnlijke hoeven.
Dit zijn maar enkele signalen. Er zijn er legio!
Nu vraag je je misschien af hoe je de signalen bij jou paard kunt herkennen als het er zo veel kunnen zijn? Het is hierbij in ieder geval belangrijk dat je je paard goed observeert zodat je verandering in zijn lichaam en gedrag kunt herkennen.
Hier een paar tips om je op weg te hepen.
Observatie
Kijk eerst eens naar de globale indruk die je paard geeft; hoe ziet zijn vacht er uit? Glanzend, dof, kale plekken… Hoe is de blik in zijn ogen? Kijkt hij ontspannen, laat hij veel oogwit zien, heeft hij traanogen? Tranende ogen kunnen bijvoorbeeld op leverproblemen wijzen. Is je paard ontspannen, alert, (s)loom.. Hoe staan zijn oren? Is er spanning in de spieren van zijn gezicht? Zijn de neusvleugels en lippen ontspannen?
Let ook op de beenzetting; ontlast hij altijd hetzelfde achterbeen? Plaatst hij één been buiten de massa, staat hij bodemnauw of juist bodemwijd? Wanneer je paard voor bodemnauw staat, kan het zijn dat hij in zijn CTO (overgang hals- borst wervelkolom) probeert te ontlasten wegens een blokkade.
Hoe is de bespiering van je paard? Is de spierspanning op bepaalde plaatsen hoog of juist laag? Is de voorhand net zo goed ontwikkeld als de achterhand? Zie je asymmetrie? Asymmetrie in de bespiering kan komen doordat je paard een bepaald lichaamsdeel overbelast waardoor het meer bespiering toont, of het kan zijn dat een paard juist een lichaamsdeel ontlast waardoor het minder bespiering toont.
Rijtechnisch
Bij rijtechnische problemen is het belangrijk dat de ruiter ten eerste open staat voor de mogelijkheid dat wanneer het paard een oefening niet wil uitvoeren, dit een manier van het paard is om aan te geven dat het ergens ongemak ervaart.
Kan het paard niet of wil het paard niet?
Wanneer een paard bijvoorbeeld rechtsom prima de galopwissel springt, en links om niet, is dat dan een geval van niet kunnen of niet willen? Meestal is het het eerste. Dit paard kan bijvoorbeeld een blokkade in zijn rug hebben waardoor hij hier pijn ervaart en tevens zijn wervelkolom eenzijdig niet kan openen.
Heel veel rijtechnische problemen zijn terug te leiden naar rugproblematiek; problemen met lengte buiging, overkruisd galopperen, slecht ruggebruik, weg rennen voor/ na de sprong, problemen met zijgangen, achterhand er niet onder krijgen, problemen bij tempowisselingen, enz.
Naast rugproblematiek kunnen ook problemen in de hals, bekken en organen tot dergelijke signalen leiden.
Leer je paard dus goed kennen, bestudeer zijn gedrag en voordat je hem corrigeert of terecht wijst, vraag je eerst dan af wat je paard jou probeert duidelijk te maken.
Linda Limburg
Osteopaat voor paarden.
